Alisher Navoiy “Mezon ul-avzon”ni aruzning birinchi tadqiqotchisi Xalil ibn Ahmad, keyingi davr olimlaridan Shams Qays, Xoja Nasriddin Tusiy, zamonaviy tadqiqotchilardan Jomiy tajribalaridan ijodiy istifoda etib yaratgan. Aruz vazni boʻyicha oʻzbek tilidagi bu birinchi ilmiy qoʻllanmada uning asosiy ruknlari va boshqa unsurlari, 19 bahrining tuzilishi, ruboiy vaznlarini aniq taʼriflab, turkiy sheʼriy misollar orqali asoslab, izohlab berilgan. Asarda aruz vazniga tushmaydigan sheʼriy vaznlar – tuyuq, chinga, mustazod, aruzvoriy, budi-budoyi va boshqa turkiy sheʼriy vaznlarga ham izoh va talqinlar berilgan. Bu asar aruz boʻyicha bugungi kunda ham oʻz ilmiy qimmati va amaliy ahamiyatini yoʻqotmagan.
